Wdech, wydech – eksperci wskazują, jak poprawić jakość powietrza w budynkach

Jakość powietrza, którym oddychamy w domach, biurach i szkołach, ma kluczowy wpływ na nasze zdrowie i dobrostan. Autorki raportu „Jakość powietrza wewnętrznego w budynkach. Standardy, ryzyka i wyzwania dla rynku nieruchomości w Polsce” podkreślają wagę wyzwań związanych z zapewnieniem odpowiednich parametrów powietrza w budynkach i wskazują konkretne rozwiązania.

Zagrożenia dla zdrowia i brak regulacji

W zamkniętych pomieszczeniach jesteśmy narażeni na szereg zanieczyszczeń, które mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, a nawet problemy z płodnością.

„W Polsce wciąż brakuje przepisów określających dopuszczalne poziomy emisji szkodliwych substancji z materiałów budowlanych i elementów wyposażenia” – podkreśla Małgorzata Szałek, ekspertka ds. zrównoważonego budownictwa w JWA, współautorka raportu. „To oznacza, że nawet w przypadku stwierdzenia niebezpiecznych stężeń chemikaliów, brak odpowiednich regulacji uniemożliwia skuteczne działania. Niemniej jednak, sytuacja na rynku powoli się zmienia, głównie za sprawą rosnącej popularności systemów certyfikacji wielokryterialnej oraz presji inwestorów, dla których spełnienie kryteriów unijnej Taksonomii staje się coraz ważniejsze.”

Czynniki wpływające na jakość powietrza

Jakość powietrza w naszych wnętrzach jest oczywiście nierozerwalnie związana z jakością powietrza na zewnątrz. Do budynków przenikają zanieczyszczenia, takie jak pył zawieszony (PM2.5 i PM10), ozon, dwutlenek siarki, tlenki azotu, benzen oraz tlenek i dwutlenek węgla. Dlatego działania na rzecz poprawy jakości powietrza zewnętrznego, prowadzone na poziomie Unii Europejskiej i lokalnym (np. strefy czystego transportu), mają bezpośredni wpływ na to, czym oddychamy w domach i biurach. Warto jednak zaznaczyć, że w polskich miastach nadal stanowi to wyzwanie. Przykładowo, według komunikatu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) z 21 marca 2025 r., w Warszawie i wielu innych polskich miastach tego dnia istniało ryzyko przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10, co oznacza przekroczenie średniodobowego stężenia powyżej 150 µg/m3. Jednak na to, czym oddychamy w budynkach, wpływa także wiele czynników obecnych zarówno na etapie budowy, jak i użytkowania. Kluczowe z nich to:

• Materiały budowlane: emisja szkodliwych substancji, takich jak lotne związki organiczne (LZO), z farb, klejów, lakierów i innych materiałów wykończeniowych.
• Wentylacja: nieprawidłowo zaprojektowane lub wykonane systemy wentylacyjne, prowadzące do nagromadzenia wilgoci, pleśni i zwiększonego stężenia dwutlenku węgla.
• Praktyki budowlane: zanieczyszczenia pyłowe i chemiczne generowane podczas prac budowlanych.

„Wybór odpowiednich materiałów, dbałość o szczelność budynku, prawidłowa wentylacja i ograniczenie zanieczyszczeń na budowie to fundamenty zdrowego środowiska wewnętrznego. Niestety, wciąż borykamy się z niedostatkiem kompleksowych danych dotyczących wpływu wielu materiałów budowlanych na jakość powietrza, a na rynku wciąż dominują produkty, które mogą emitować szkodliwe substancje. Dlatego tak istotna jest świadomość i odpowiedzialność wszystkich uczestników procesu budowlanego” – zaznacza dr inż. Arch. Marta Promińska, Dyrektorka ds. Zrównoważonego Rozwoju Strabag Sp. Z o.o., współautorka raportu.

Certyfikaty dla lepszego powietrza

W zapewnieniu wysokiej jakości powietrza wewnętrznego pomagają wielokryterialne certyfikaty środowiskowe, takie jak BREEAM, LEED i WELL. Określają one strategie i wymagania dotyczące, m.in. ograniczania emisji z materiałów budowlanych, kontroli i monitorowania zanieczyszczeń czy filtracji powietrza, jak również ochrony przed zanieczyszczeniami z zewnątrz.

W kierunku zdrowych budynków

Autorki raportu wskazują, że zapewnienie wysokiej jakości powietrza wewnętrznego wymaga uwzględnienia szeregu czynników i stosowania konkretnych rozwiązań. Wśród nich warto wymienić:

• Wybór materiałów budowlanych o niskiej emisji LZO (lotnych związków organicznych), co ogranicza wprowadzanie szkodliwych substancji do wnętrz.
• Projektowanie i wykonanie efektywnych systemów wentylacji, które zapewniają odpowiednią wymianę powietrza i usuwanie zanieczyszczeń.
• Kontrolę i redukcję zanieczyszczeń na placu budowy, np. poprzez zarządzanie zapyleniem i odpowiednie składowanie materiałów.
• Regularne czyszczenie i konserwację systemów HVAC (ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja), aby zapobiec rozwojowi pleśni i bakterii.

„Aby tworzyć zdrowe i komfortowe przestrzenie, należy priorytetowo traktować jakość powietrza wewnętrznego. Wymaga to systemowego podejścia, obejmującego, m.in. świadomy wybór materiałów budowlanych, zapewnienie efektywnej wentylacji, kontrolę zanieczyszczeń oraz monitorowanie parametrów powietrza w użytkowanych obiektach. Upowszechnianie wiedzy na ten temat jest niezbędne dla podnoszenia standardów w budownictwie” – podsumowuje Katarzyna Krześniak, ESG Project Manager w Peakside Capital Advisors, współautorka raportu.

Raport powstał dzięki wpółpracy czterek ekspertek:

• Julia Faltus-James, ESG Services Manager, Strategic Consulting & ESG Advisory, Cushman & Wakefield;
• Katarzyna Krześniak, LEED AP BD+C, ESG Project Manager, Peakside Capital Advisors;
• dr inż. arch. Marta Promińska, LEED AP O+M, Dyrektor ds. Zrównoważonego Budownictwa, STRABAG;  
• Małgorzata Szałek, Sustainability and ESG Expert, Sustainability Advisory DGNB International Consultant, JWA

Więcej informacji na temat jakości powietrza wewnętrznego, obowiązujących norm i certyfikacji można znaleźć w raporcie „Jakość powietrza wewnętrznego w budynkach. Standardy, ryzyka i wyzwania dla rynku nieruchomości w Polsce”.